REVIEW – ”PAMFIR”
Er is hier zowel ruimte voor de visionaire cinema onder het teken van Parajanov als voor streng sociaal realisme. Het borderline-karakter van filmwerelden wordt weerspiegeld in het onderwerp van de film. Omdat ”Pamphir” vertelt over het leven tussen – Oekraïne en het buitenland, verleden en heden, aanwezigheid en vertrek. In deze ruimte gaat het leven door alsof het bevroren, onbeweeglijk en daarom hopeloos is.
De hoofdpersoon – Leonid, die ze in zijn geboortedorp Pamphir noemen – keert twee weken terug uit Polen, waar hij elke dag werkt, naar zijn familie in Oekraïne. Hij weet nog niet dat hij genoodzaakt zal zijn langer te blijven. Voorlopig brengt hij de droomfiets van zijn lang verloren gewaande zoon, bedrijft de liefde met zijn verloren gewaande vrouw en haalt zijn broer over om naar het buitenland te gaan om met hem te werken. De hele realiteit draait om geld, wat menselijke relaties enorm bemoeilijkt. Omdat Leonid, om een gezin te verdienen, niet in Oekraïne kan blijven, waar smokkel de enige bron van fatsoenlijk geld is. Hij weet echter dat hij niet weg kan – omdat de zoon een rolmodel nodig heeft, omdat de vrouw eenzaam is, omdat er voor de broer moet worden gezorgd.
De regisseur – Dmytro Sukholytkyy-Sobchuk – schreef een zeer geloofwaardig uitgangspunt, waarmee waarschijnlijk veel Oekraïners zich kunnen identificeren, en niet alleen zij, iedereen die gedwongen wordt te emigreren voor werk. De patstelling in de gezins- en economische situatie wordt het fundament waarop de kunstenaar een innemend drama schrijft. De boeiende intrige op de grens van gangstercinema is echter slechts (of zoveel als?) een commentaar op de maatschappelijke realiteit waarover de auteur vertelt. Hij stelt dat de slechte economische situatie, die leidde tot de golf van economische emigratie, rechtstreeks leidt tot een gezins-, demografische en culturele catastrofe.
Naast een intrigerend plot, geweldig inzicht in sociale problemen en een nauwkeurig origineel commentaar, is ”Pamfir” ook een uitstekend geschoten werk. Veel verdienste hierin is de verbeeldingskracht van Parajanov, die met zijn films ook de volksgevoeligheid van de Oekraïense provincies overbracht. In ”Pamphira” hebben we heidense carnavalsrituelen, duivelse maskers, bijgeloof en volksreligiositeit. Sukholytkyy-Sobchuk heeft een idee hoe ze op de foto moeten worden afgebeeld. Hij maakt lange, vloeiende shots, gebruikt vaak nevels en rook, wat een aura van mysterie en vaagheid toevoegt.
Hoe dan ook, het probleem met identiteit blijkt cruciaal te zijn. De vraag ”wie ben jij?” blijkt veel moeilijker dan je zou denken. Hoeveel van zijn vader zit erin? Zal hij zijn leven herhalen? Is het dichter bij Oekraïne of bij het Westen? Zal hij verdienen, zoals zijn vader droomt, ”met zijn hoofd”, of fysiek? De antwoorden op deze vragen blijven open.
